اصول فقه ـ متون فقه

اگر آمر مامور را به کاری امر کرده باشد،انجام آن کار برای مامور واجب است. حال اگر خود آمر اعلام کند که دیگر انجام این کار واجب نیست(یعنی واجب بودن آن عمل را نسخ کند)، به این عمل نسخ وجوب می گوییم

مثلا در اوایل اسلام ، مسلمانان  باید به سمت بیت المقدس نماز بخوانند ، که بعدا به آنها دستور داده شد :  فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوِهَكُمْ شَطْرَهُ - یعنی پس روى خود را به سوى مسجدالحرام كن و هر جا بوديد روى خود را به سوى آن بگردانيد. 144/بقره

در این جا نماز خواندن به سوی بیت المقدس واجب بود که این وجوب با با آمدن آیه 144 سوره بقره نسخ گردید.

در اینجا سوال این است که آیا با نسخ وجوب ،اصل جواز فعل ( یعنی نماز خواندن به سمت بیت المقدس ) ،به حال خود باقی می ماند یا از بین می رود؟ به بیان دیگر، آیا با نزول آیه(فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ) جایز است کسی به سوی بیت المقدس نماز بخواند ؟

با نسخ وجوب، وجود جواز نیاز به دلیل خاصی دارد و ممکن است که فعل بعد از نسخ وجوبش به هر یک از احکام چهار گانه دیگر ( استحباب، اباحه، حرمت، کراهت ) محکوم شود . لذا نماز خواندن به سمت بیت المقدس جایز نیست مگر اینکه دلیلی بر  جواز آن وجود داشته باشد .