حکم شرعی ( حکم شرعی در اصول فقه و اقسام حکم شرعی )
* دلالت اشاره ممکن است از یک کلام استنباط شود و یا از دو یا چند کلام
به این دو آیه ی شریفه دقت کنید:
الف: در آیه ای از قران آمده است» قران در شب قدر نازل شده است ( انا انزلناه فی لیلة القدر . سوره قدر،آیه 1 )
ب: در آیه ای دیگر آمده است که » قران در ماه رمضان نازل شده است (شهر رمضان الذی انزل فیه القران . سوره بقره. آیه 185 )
»»»» لازمه ی این دو آِه این است که : شب قدر در ماه رمضان قرار دارد ( = دلالت اشاره )
* دلالت اشاره یکی از اقسام دلالت سیاقی است
سوالات و پاسخ درس اصول فقه ( مبانی استنباط حقوق اسلامی ) . آزمون کار آموزی وکالت، سال 1388
برابر ماده 277 قانون مدني: «متعهد نميتواند متعهد له را مجبور به قبول قسمتي از موضوع تعهد نمايد ولي حاکم ميتواند نظر به وضعيت مديون مهلت عادله يا قرار اقساط بدهد». عبارت «ولي حاکم ميتواند .....» چه عنواني دارد؟
الف)مخصص منفصل لفظي ب) مخصص متصّل استثنايي
ج)مخصص منفصل شرطي د)مخصص متصّل شرطي
ماده 1257 قانون مدني که ميگويد: «هر کس مدعي حقي باشد بايد آن را اثبات کند». ريشه در چه اصلي دارد؟
الف)استصحاب ب)اشتغال
ج) صحت د) عدم
ماده 377 قانون مدني مقرر داشته :«هر يک از تابع و مشتري حق دارد از تسليم مبيع يا ثمن خود داري کند تاطرف ديگر حاضر به تسليم شود...» تسليم هر يک از عوضين چه نوع واجبي است؟
الف)واجب مضيقّ ب)واجب مشروط
ج)واجب عيني تعبّدي د) واجب عيني توصلي
هرگاه شخصي زوجه و پدري فقير دارد که بايد مخارج هر دو را مطابق مادتين 1106 و 1200 قانون مدني بپردازد ولي تنها مخارج يک نفرشان را ميتواند تأمين کند، طبق ماده 1202 آن قانون پرداخت نفقه زوجه بر نفقه پدر مقدم است. اين وضعيت مصداق چيست؟
الف)تعارض واقعي ب)تعارض ظاهري
ج) تزاحم د) تخصیص
* منابع: http://shahreghanoon.mihanblog.com ( شهر قانون) و http://3161.blogfa.com ( قوانین حقوق)
مجتهد را به مجتهد مطلق و مجتهد متجزی تقسیم می کنیم:
مجتهد مطلق فردی است که قدرت استنباط احکام را در تمام ابواب فقه دارد
مجتهد متجزی فردی است که قدرت استنباط احکام را در تمام ابواب فقه نداردو فقط در برخی ابواب فقه می تواند حکم شرعی صادر کند
بر اساس این نظریه » هر حکمی که مجتهد به دست بیاورد،آن حکم حکم خداوند است و برای آن حکمی که استنباط کرده است،نزد خداوند پاداش دارد
بر اساس این نظریه هر مسئله ای نزد خداوند دارای یک حکم ثابت است
حال اگر مجتهد به دنبال یافتن حکم آن مسئله برود و آن حکم را به طور صحیح به دست بیاورد،خداوند به ایشان دو پاداش عطا می کند ( یک پاداش به خاطر تلاش و کوششی که کرده و یک پاداش برای این که حکم را به طور دقیق و صحیح به دست آورده است ) و اگر به دنبال یافتن حکم آن مسئله برود و آن حکم را به طور غلط به دست بیاورد،خداوند به ایشان یک پاداش عطا می کند ( یک پاداش به خاطر تلاش و کوششی که کرده )
اصولیون در این رابطه باا هم اختلاف دارند به طوری که :
1) برخی اصولیون می گویند : تقليد از اعلم واجب نيست .
2) برخی اصولیون می گویند : تقليد از اعلم واجب است .
اصولیونی که معتقدند تقلید از اعلم واجب است، عقیدا رند که این حکم عقل و بنای عقلا است که جاهل از بین افراد عالم،به عالم ترین آنها رجوع می کند
( چه به وجود چیزی در زمان قدیم یقین داشته باشیم و اکنون برای ما در مورد آن شک ایجاد شود و چه به عدم چیزی در زمان قدیم یقین داشته باشیم و اکنون برای ما در مورد آن شک ایجاد شود )
استصحاب عناصری دارد:
یعنی وقتی بخواهیم استصحاب کنیم، باید شرایطی باشد:
الف: وجود یقین سابق: یعنی ما باید در مورد چیزی که می خواهیم استصحاب کنیم، در مورد وجود یا عدمش در زمان قدیم یقین داشته باشیم
ب: وجود شک جدید ( شک لاحق ) : یعنی ما باید در مورد چیزی که می خواهیم استصحاب کنیم، در مورد وجود یا عدمش در زمان حال شک داشته باشیم
ج: تفاوت زمان متیقن و مشکوک : یعنی زمان شک و یقین ما با هم متفاوت باشد
د: تقدم زمان مشکوک بر متیقن: شک برای زمان حال باید باشد و یقین برای زمان گذشته
ه: وحدت متیقین و مشکوک: یعنی آن چیزی که می خواهیم استصحاب کنیم، و در موردش شک لاحق و یقین سابق داریم باید یک چیز واحد باشد
و: وحدت زمان شک و قدیم: یعنی همین الان شما به یک دفعه هم شک جدید برایت ایجاد شوی و از طرف دیگر همین الان نسبت به قدیم یقین داشته باشی ( ساده تر بگویم : همین الان در مورد زمان قدیم یقین داری و همین الان در مورد زمان حال شک می کنی )