فرق واجب مشروط و معلق
واجب مشروط و معلق بهم شباهت زیاد دارند و از این رو موجوب اشتباه و اختلاف گردیده و مباحثی پیش آورده که اگر چه مشکل است ولی شیرین است و می توان آن را در کتاب تقریرات انصاری تألیف میرزاابوالقاسم کلانتری، کفایۀ الأصول آخوند خراسانی و تقریرات نائینی آقای خوئی مطالعه و مقایسه نمود و در اینجا فرق آنها را در حدود استعداد دانشجویان دورۀلیسانس دانشکده حقوق بیان می کنیم.
به طوری که پیشتر در تعریف واجب مشروطه گفته شد، در واجب مشروطه، وجوب یعنی حکم قضیه دارای قید و شرط است و تا هنگامی که آن قید شرط بوجد نیاید وجوب به عهدۀ مکّلف تعلق نخواهد گرفت مثلاً وجوب حج نسبت به استطاعت مشروط است و تا هنگامی که کسی استطاعت و توانائی مالی رفتن به مکّه را نیافته وجوب حج به عهدۀ او نمی آید. ولی در واجب معلق چنین نیست بلکه وجوب تحقق یافته و به عهدۀ مکّلف آمده لکن موضوع حکم، به معنای عملی که باید انجام شود وبه اصطلاح اصولی «واجب»، دارای قید و شرطی است که انجام آن مکّلف نیست چنانکه در مثال، وجوب نماز فردا از امروز و بلکه از اوّل بلوغ به عهدۀ مکلّف آمده ولی با این حال برای انجام این تکلیف باید تا فردا انتظار بکشد.
خلاصه آنکه فرق بین واجب ومشروط و معلق این است که : در واجب مشروط وجوب متوقف بر چیزی است و در واجب معلق واجب متوقف است بر چیزی .
منبع: محمدی ؛ ابوالحسن ؛ مبانی استنباط حقوق اسلامی