استعمال لفظ مشتق سه حالت دارد

یا برای آینده است و یا برای گذشته و یا برای حال است 

استعمال مشتق برای حال حقیقت است و برای گذشته و آینده مجاز است

مثال:

لفظ وکیل یک لفظ مشتق است،حال»

الف) شما به دانشجوی حقوقی که الان وکیل است بگویید وکیل »»»»» استعمال مشتق در زمان حال است و حقیقت است 

ب) شما به دانشجوی حقوقی که قبلا وکیل بوده است بگویید وکیل »»»»» استعمال مشتق در زمان گذشته و مجاز  است

ج) شما به دانشجوی حقوقی که بعدا وکیل می شود  بگویید وکیل »»»»» استعمال مشتق در زمان آینده است و مجاز است