اصول فقه ـ متون فقه

1- مبیّن                                                                              

2- مجمل

به این مثال ها دقت کنید :

مثال اول : پدر به فرزندش می گوید تمام علما را گرامی بدار به جز زید(زید در اینجا مخصص است)

مثال دوم : پدر به فرزندش می گوید تمام علما را گرامی بدار به جز بعضی از آنها(بعضی از آنها در اینجا مخصص است)

 در مثال اول مخصص از لحاظ مقدار و تعداد دقیقا معلوم است ولی در مثال دوم مخصص از لحاظ مقدار و تعداد دقیقا معلوم نیست " در مثال اول مخصص زید است و یک نفر است ولی در مثال دوم میزان مخصص را نمی دانیم که چند نفر است "

 مثال های دیگر :

مثال دیگر : به دانشجویان وام دانشجویی بدهید مگر به آنها که معدلشان زیر پانزده است

مثال دوم : به دانشجویان وام دانشجویی بدهید مگر به آنها که معدلشان پایین است

  در مثال دوم میزان و تعداد افرادی که مشمول حکم مخصص میشوند دقیقا معلوم هست ولی در مثال دوم ما نمی دانیم منظور متکلم از افرادی که معدل پایین دارند چه کسانی هستند( تعداد آنها را نمی دانیم)

 نتیجه :

مخصص مبیّن، مخصصی است که هیچ گونه ابهام و اجمالی در آن وجود ندارد و مخصص مجمل، مخصصی است که دارای ابهام و اجمال است