به اين جمله دقت کنيد: دانشجويان ذکور با کارت ملي مي توانند در آزمون شرکت کنند

 دانشجويان  ....... موصوف

ذکور ..............  صفت (وصف)

مشهور اصوليون معتقدند که مفهوم وصف حجت نيست (مفهوم جمله فوق اين است : دانشجويان غير ذکور بدون کارت ملي مي توانند در آزمون شرکت کنند)

 * يادآوري: همان طور که قبلا اشاره نموديم، مفهوم مخالف دقيقا همان مقصود و منظور متکلم است و به اين جهت مفهوم مخالف ناميده مي شود که از نظر مثبت و منفي بودن با منطوق تفاوت دارد .

 در مثال فوق الذکر آيا واقعا منظور متکلم اين است که دانشجويان غير ذکور بدون کارت ملي ميتوانند در آزمون شرکت کنند. خير، متکلم اصلا در اين رابطه صحبت نکرده، پس به همين دليل است که مي گوييم مفهوم وصف حجت نيست. لذا اگر جمله اي وصفي بود  و ما از آن جمله مفهومي گرفتيم نبايد بگوييم که آن مفهوم، منظور و مقصود متکلم است

 

  ياداوري :

 اگر ما قبلا گفتيم که مفهوم شرط و غايت و حصر حجت هستند به اين علت بود که اگر از اين جملات مفهوم مخالف بگيريم، مي بينيم که آن مفهوم (مفهوم مخالف)، منظور و مقصود متکلم است ولي اگر از جملات وصفي مفهومي بگيريم، اين مفهوم به اين علت که منظور و مقصود متلم نيست حجت نمي باشد

مثلا به اين جمله دقت نماييد : "اگر درس بخواني موفق مي شوي" :

اين جمله شرطي است و مفهوم آن اين است که اگر درس نخواني موفق نمي شوي که اين مفهوم، دقيقا منظور متکلم است، لذا مي گوييم مفهوم شرط حجت است ولي در جملات وصفي وقتي براي جمله، مفهومي بيان کنيم، مي بينيم که آن مفهوم، مقصود و منظور متکلم نيست و نمي توان به آن استناد کرد و گفت منظور متکلم مي باشد

 

 مثال دوم براي جمله وصفي :

به دانشجويان حقوق خوابگاه بدهيد . اگر براي اين جمله بخواهيم مفهومي بيان کنيم مي گوييم مفهوم اين جمله اين است که به دانشجويان غير حقوق خوابگاه ندهيد. حال سوال اين است که آيا منظور متکلم دقيقا همين است و اين را خواسته بگويد ؟خير، نمي توان گفت که متکلم خواسته بگويد به دانشجويان حقوق خوابگاه ندهيد و در مورد آنها اصلا صحبت نکرده