ذكر استثناء پس از چند جمله متوالى :

هرگاه چند جمله متوالى ذكر شود و سپس يك جمله استثناء بدنبال جملات متوالى بيايد , اين استثناء به كداميك از جملات مربوط مى شود ؟ در اين مسأله بين اصوليين چهار نظر است :

الف: مربوط به آخرين جمله است و به ظهور تمسك كرده اند .

ج: به هيچكدام ارتباط پيدا نمى كند بلكه كلام مجمل مى شود و قابل استفاده نخواهعد بود .

د: گروهى قائل به تفصيل شده و مى گويند اگر در جملات عديده موضوع يكى باشد به تمام جملات بازگشت مى كند . مانند علما را احترام كن و آنان را مسكن ده و حوائجشان را برآور مگر فاسقين از آنها را . در اينجا استثناء به همه مى خورد زيرا موضوع در تمام جملات يكى است , ولى اگر موضوعات مختلف باشند ظهور كلام آن است كه به آخرين جمله بر مى گردد . مثل آنكه علما را احترام كن , فقرا را احسان كن , جوانان را هدايت كن , مگر . . . كه در اينگونه جملات فقط به آخرين جمله برمى گردد .

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد