شیوه های امر کردن
شیوه های امر کردن : الف: لفظ امر ؛ ب: صيغه امر ؛ ج: جمله هاي خبري؛ د: واژه ها و عبارات
الف : لفظ امر
منظور از طلب، اظهار اراده و رغبت با گفتار يا نوشتار يا اشاره يا مانند اين اموري است كه اظهار اراده و رغبت به وسيله آنها صحيح مي باشد. مجرد اراده يا رغبت طلب محسوب نمي شود، بلكه آن طلبي امر حساب مي شود كه بوسيله چيزي اظهار شود .
مقصود از لفظ يا ماده امر،" ا .م .ر "است.
براي ماده امر معاني متفاوتي ذكر شده است از جمله : طلب، حادثه، شأن، فعل، غرض، چيز و كار عجيب
آيا امر در همه معاني فوق حقيقت است؟ عده اي معتقدند امر مشترك لفظي ميان طلب و فعل است
گروه ديگري مي گويند امر مشترك لفظي بين طلب و شيء است اما مشهور اين است كه امر حقيقت در طلب است
در واژه شناسی سه نوع طلب وجود دارد.
الف - طلب فرد دانی از عالی كه بدان استدعا گفته مي شود.
ب- طلب دو فرد مساوی از هم كه بدان التماس گفته مي شود.
ج- طلب فرد عالی از دانی كه به آن امر گفته مي شود. مانند طلب رئيس از مرئوس يا مثل طلب خدا از بندگانش مانند اقيموا الصلوه .
در ماده ي امر به معناي طلب، سومي مورد نظر ماست .
ب- صیغه امر:
مقصود از صيغه امر، هيأت و شكل امر است .در هر زباني مطابق با دستور ادبيات آن، امر شكل خاصي دارد.
صيغه امر معاني متعددي دارد از جمله :تهديد، اباحه، تعجيز، انذار، ترجّي، تمنّا و انگيزه. در مورد مفاد صيغه امر اختلاف نظر است كه در ذيل به طور خلاصه به آنها اشاره مي شود:
١ – امر حقيقت در وجوب و استحباب است.
٢ – امر حقيقت در وجوب است.
٣ – امر حقيقت در استحباب است.
٤ – امر حقيقت در قدر مشترك بين وجوب و استحباب است.
٥- برخي معتقدند امر ظهور در وجوب دارد .ظهور امر در وجوب به موجب دللت عقلي و نه وضعي است.
نظر مشهورعلما اين است كه صیغه امر حقیقت در وجوب دارد
ج- جمله های خبری:جمله خبري ، جمله است كه احتمال صدق و كذب از ان مي رود يعني متكلم يا راست مي گويد يا دروغ .
مثال : حسن مي گويد ديروز رفتم دانشگاه. در اين جمله حسن كه متكلم است يا راست مي گويد يا دروغ يعني يا او به دانشگاه رفته است يا نرفته است .واژه انشاء (یا جمله انشایی). به معناي خلق و يا بوجود اوردن چيزي مي باشد و احتمال صدق و كذب در ان وجود ندارد .
مثال : امر و نهي مانند برو و نرو . از اين جمله ها نمي توان معناي صدق و كذب را برداشت نمود .
مثال : فرض كنيد از شما بپرسند چه خبر ؟ و شما بگوييد من ديروز ماشين خود را فروختم . در اينجا فروختن به معناي اخباري بكار رفته است . اما اگر به شما بگويند ايا ماشينت را مي فروشي ؟ و شما بگوييد فروختم . ماهيت اين جمله انشايي مي باشد .
پس جملات دو قسم مي باشند خبري و انشايي . جملات انشايي امر هستند .
نکته مهم : جمله هاي خبري گاهي در حكم انشاء و دستور هستند و طلب را مي رسانند .اگربيذيريم به حكم عقل، ماده و صيغه امر ظهور در وجوب دارد، جمله خبري نيز كه دللت بر طلب دارد به حكم عقل دللت بر وجوب و نه استحباب دارد. دلالت جمله خبري بر وجوب شديدتر از جمله انشايي است؛ زيرا، جمله خبري از تحقق كاري در خارج خبر مي دهد. براي مثال :المؤمنون عندشروطهم :افراد مومن به شرطهاي خود پاي بند هستند.
در حقوق موضوعه اين نوع از امر يافت مي شود.
د- واژه ها و عبارات:
در حقوق موضوعه امر با واژه هايي چون :بايد، حتماً، الزاماً، ضرورتاً، مكلف است بيان مي شود.
نکته : در حقوق مدني امر هم به معناي اخباري و هم به معناي انشايي بكار رفته است .
الف : لفظ امر
منظور از طلب، اظهار اراده و رغبت با گفتار يا نوشتار يا اشاره يا مانند اين اموري است كه اظهار اراده و رغبت به وسيله آنها صحيح مي باشد. مجرد اراده يا رغبت طلب محسوب نمي شود، بلكه آن طلبي امر حساب مي شود كه بوسيله چيزي اظهار شود .
مقصود از لفظ يا ماده امر،" ا .م .ر "است.
براي ماده امر معاني متفاوتي ذكر شده است از جمله : طلب، حادثه، شأن، فعل، غرض، چيز و كار عجيب
آيا امر در همه معاني فوق حقيقت است؟ عده اي معتقدند امر مشترك لفظي ميان طلب و فعل است
گروه ديگري مي گويند امر مشترك لفظي بين طلب و شيء است اما مشهور اين است كه امر حقيقت در طلب است
در واژه شناسی سه نوع طلب وجود دارد.
الف - طلب فرد دانی از عالی كه بدان استدعا گفته مي شود.
ب- طلب دو فرد مساوی از هم كه بدان التماس گفته مي شود.
ج- طلب فرد عالی از دانی كه به آن امر گفته مي شود. مانند طلب رئيس از مرئوس يا مثل طلب خدا از بندگانش مانند اقيموا الصلوه .
در ماده ي امر به معناي طلب، سومي مورد نظر ماست .
ب- صیغه امر:
مقصود از صيغه امر، هيأت و شكل امر است .در هر زباني مطابق با دستور ادبيات آن، امر شكل خاصي دارد.
صيغه امر معاني متعددي دارد از جمله :تهديد، اباحه، تعجيز، انذار، ترجّي، تمنّا و انگيزه. در مورد مفاد صيغه امر اختلاف نظر است كه در ذيل به طور خلاصه به آنها اشاره مي شود:
١ – امر حقيقت در وجوب و استحباب است.
٢ – امر حقيقت در وجوب است.
٣ – امر حقيقت در استحباب است.
٤ – امر حقيقت در قدر مشترك بين وجوب و استحباب است.
٥- برخي معتقدند امر ظهور در وجوب دارد .ظهور امر در وجوب به موجب دللت عقلي و نه وضعي است.
نظر مشهورعلما اين است كه صیغه امر حقیقت در وجوب دارد
ج- جمله های خبری:جمله خبري ، جمله است كه احتمال صدق و كذب از ان مي رود يعني متكلم يا راست مي گويد يا دروغ .
مثال : حسن مي گويد ديروز رفتم دانشگاه. در اين جمله حسن كه متكلم است يا راست مي گويد يا دروغ يعني يا او به دانشگاه رفته است يا نرفته است .واژه انشاء (یا جمله انشایی). به معناي خلق و يا بوجود اوردن چيزي مي باشد و احتمال صدق و كذب در ان وجود ندارد .
مثال : امر و نهي مانند برو و نرو . از اين جمله ها نمي توان معناي صدق و كذب را برداشت نمود .
مثال : فرض كنيد از شما بپرسند چه خبر ؟ و شما بگوييد من ديروز ماشين خود را فروختم . در اينجا فروختن به معناي اخباري بكار رفته است . اما اگر به شما بگويند ايا ماشينت را مي فروشي ؟ و شما بگوييد فروختم . ماهيت اين جمله انشايي مي باشد .
پس جملات دو قسم مي باشند خبري و انشايي . جملات انشايي امر هستند .
نکته مهم : جمله هاي خبري گاهي در حكم انشاء و دستور هستند و طلب را مي رسانند .اگربيذيريم به حكم عقل، ماده و صيغه امر ظهور در وجوب دارد، جمله خبري نيز كه دللت بر طلب دارد به حكم عقل دللت بر وجوب و نه استحباب دارد. دلالت جمله خبري بر وجوب شديدتر از جمله انشايي است؛ زيرا، جمله خبري از تحقق كاري در خارج خبر مي دهد. براي مثال :المؤمنون عندشروطهم :افراد مومن به شرطهاي خود پاي بند هستند.
در حقوق موضوعه اين نوع از امر يافت مي شود.
د- واژه ها و عبارات:
در حقوق موضوعه امر با واژه هايي چون :بايد، حتماً، الزاماً، ضرورتاً، مكلف است بيان مي شود.
نکته : در حقوق مدني امر هم به معناي اخباري و هم به معناي انشايي بكار رفته است .
+ نوشته شده در ساعت توسط اموزش اصول فقه
|