قیاس :
در لغت به معنای مقایسه کردن است
در اصول معنای دیگری دارد. به این مثال دقت نمایید :
اگر بگویند استعمال شراب انگور به علت مست کننده است حرام است، حال اگر ما حکم استعمال آبجو را ندانیم، می گوییم چون آبجو هم مانند شراب انگور مست کننده است، آن هم حرام است
ارکان قیاس :
1 |
اصل (موضوع اول) |
آنچه که حکمش معلوم است |
شراب انگور |
2 |
حکم اصل (حکم موضوع اول) |
|
حرام |
3 |
فرع (موضوع دوم) |
آنچه که حکمش معلوم نیست |
آبجو |
4 |
حکم فرع (حکم موضوع دوم) |
|
؟ |
5 |
علت ( سبب ) |
آنچه که در اصل و فرع مشترک است |
مست کننده بودن |
پس قیاس یعنی :
اگر دو دلیل یا قانون داشته باشیم و حکم قانون اول را بدانیم و حکم قانون دوم را ندانیم، به خاطرشباهتی که بین این دو قانون است، حکم قانون اول را به قانون دوم که حکمش را نمی دانیم سرایت دهیم
لذا حکم موضوع اول را به موضوع دوم تسری می دهیم و می گوییم آبجو هم حرام است