اقسام مقدمه :
1 - داخلى .
2 - خارجى .
1 - مقدمه داخلى
چون به حسب مصطلح در اصول , مقدمه
عبارتست از هر چيزى كه چيز ديگر بر آن متوقف باشد پس هرگاه ماهيتى
مركب باشد مى توان گفت هر يك از اجزائش نسبت به خود آن مركب , مقدمه است زيرا جزء هر چيزى غير از
خود آن چيز و وجود مجموع آن چيز بر وجود هر يك از اجزائش متوقف است .
2 - مقدمه خارجى
چيزى كه از ماهيت چيز ديگر بيرون و آن
ماهيت بر آن چيز توقف داشته باشد در اصطلاح بنام مقدمه خارجى خوانده مى شود .
مقدمه خارجى را , به نخستين قسمت , به شش بخش تقسيم كرده اند
1 - علت تامه
2 - سبب
3 - مقتضى
4 - شرط
5 - عدم مانع
6 - معد
علت تامه
هرگاه مقدمه اى چنان بود كه انفكاك و
تخلف ذوالمقدمه از آن محال باشد اين در صورتيست كه همه شرائط , موجود و تمام موانع
, مفقود باشد آن مقدمه را علت تامه خوانند .
سبب
هرگاه مقدمه اى چنان بود كه به حسب
ذاتش اقتضاء داشته باشد كه اگر به وجود آيد ذوالمقدمه موجود گردد و اگر نه
ذوالمقدمه معدوم ماند آن را سبب خوانند .
مقتضى و شرط
هرگاه مقدمه چنان بود كه چون مانعى به
هم نرسد ذوالمقدمه بر آن مترتب گردد آن را مقتضى خوانند . هرگاه مقدمه چنان بود كه از نبودش
نبود ذوالمقدمه لازم ايد ليكن از وجودش وجود آن لازم نيايد بلكه همين اندازه وجودش را در وجود
ذوالمقدمه دخلى باشد آن مقدمه را بنام شرط خوانند .