اجتهاداجتهاد از ریشه «جهد» به معنای منتهای کوشش است.
تلاش برای یافتن دلیل و حجّت بر احکام شرعی را اجتهاد گویند.
تعاریف دیگری نیز برای اجتهاد شده است، مانند: ملکهای که در پرتو آن، قدرت بر استنباط حکم شرعی پیدا میشود یا کوشش برای به دست آوردن ظنّ بر حکم شرعی (در فرض عدم دسترسی به علم).
• تعریف آخوند خراسانی از اجتهاد
مرحوم آخوند چنین تعریفی را تقریر کردهاند: «الاجتهاد هو استفراغ الوسع فی تحصیل الحجة علی الحکم الشرعی؛ مراد از اجتهاد این است مکلف مقدماتی عقلائی را ترتیب دهد که او را به علم به تکلیفی که متوجه اوست برساند». اجتهاد به معنای بهکارگیری توان و نیرو برای به دست آوردن دلیل و حجت بر احکام شرعی میباشد.
• تعریف شهید مطهری از اجتهاد
شهید مطهری میگوید: اجتهاد به طور سربسته به معنای صاحبنظر شدن در امر دین است، ولی صاحبنظر بودن و اعمال نظر کردن در امور دینی از نظر ما که شیعه هستیم دو گونه است؛ مشروع و ممنوع... که ممنوع آن است که مجتهد حکمی را که در کتاب و سنّت نیست با فکر خودش و رأی خودش وضع کند، این را در اصطلاح «اجتهاد به رأی» میگویند. این اجتهاد از نظر شیعه ممنوع است... و معنای صحیح اجتهاد یعنی به کار بردن تدبّر و تعقّل در فهم ادله شرعیه، که البته احتیاج دارد به یک رشته علوم که مقدمه شایستگی و استعداد تعقّل و تدبّر صحیح و عالمانه میباشند.