مخصّص
یعنی هر لفظ عبارت يا دليل غيرلفظى كه دامنه شمول عام را محدود كند، مخصص نامیدهاند
مثال اول: هر تاجری باید دفاتر دجاری داشته باشد به استثناء کسبه جزء
* در این ماده، عبارت (هر تاجری) عام است و عبارت (به استثناء کسبه جزء)، مخصص آن است.
مثال دوم: هر صلحی نافذ است جز صلح بر امر نامشروع.
* در این ماده، عبارت (هر صلحی) عام است و عبارت (جز صلح بر امر نامشروع)، مخصص آن است.
تعريف علم اصول:
علمي است از قواعدي كه در راه استنباط حكم شرعي بكار گرفته مي شود ، بحث مي کند.
مجتهد برای صدور حکم، در ابتدا به سراغ ادله قطعی می رود ( مانند قران و سنت و ... ). در صورتی که ر مورد آن مسئله ادله قطعی نباشد، برای صدور حکم به سراغ امارات می رود ( ضاهر )، مانند این که حکمی را بر اساس خبر واحد صادر کند . در مرحله ی سوم که نه ادله است و نه اماره ( ضاهر)، به سراغ اصل ( اصول عملیه ) که عبارتند از استصحاب و احتیاط و برائت و تخییر می رود .
مخصص منفصل مجمل از جهت مفهوم به واسطۀ تردید بین دو چیز متباین:
مثل اینکه بگویند هر دانشجوئی با رعایت امکانات دانشگاه حق دارد که در کوی دانشگاه سکنا گزیند و بعد بگویند دانشجوی تهرانی این حق را ندارد و تردید پیدا می شود که آیا مخصص موجب اجمال عام هم (در خصوص مورد اجمال )می شود.
منبع : ابوالحسن محمدی ؛ مبانی استنباط حقوق اسلامی
علم اصول فقه را چنین تعریف کرده اند :دانستن قواعدی است که برای استنباط احکام شرعی آماده شده و به کار می رود.
منبع: مبانی استنباط حقوق اسلامی ؛ محمدی ؛ ابوالحسن
استعمال در مطلقى كه مقيد شده است به عنوان حقيقت است يا مجاز ؟
در اين باب , بزرگان اقوالى دارند : بعضى گفته اند استعمال حقيقت است و بعضى گفته اند مجاز است و بعضى بين تقييد به متصل و تقييد به منفصل تفصيل داده و گفته اند اگر تقييد متصل باشد , حقيقت است , و اگر تقييد , تقييد منفصل باشد مجاز است . حق اين است كه مطلقا حقيقت است چه تقييد متصل باشد و چه منفصل .
برای دانلود رایگان جزوه اصول فقه نموداری اینجا کلیک کنید
این جزوه دارای 17 صفحه منی باشد