قرآن

قرآن
قرآن مجید از منابع مسلم فقهى است که هیچ یک از فرقه‌های اسلامى و مکاتب فقهى در مبنا و منبع بودن آن تردیدى نکرده اند.
قرآن کریم معجزه جاویدانِ رسول‌الله ، مجموعه‌اى است از آنچه که خداوند به وسیله وحى بر پیامبر براى هدایت شدن مردم نازل فرموده و هم‌اکنون در دسترس ما است.
از آنجا که رسول‌الله آخرین فرستاده خداوند می‌باشد، معجزه آن‌حضرت نیز متناسب با رسالت جاویدان آن بزرگوار ملحوظ گردیده و بر خلاف معجزات سایر انبیاء که صرفاً اعمالى شگفت‌آور و مختص به ناظرینِ زمان خود بوده، معجزه‌ای است همیشگی و کتابى است که همواره و در همه اعصار مى‌تواند غنى‌ترین منبع براى استخراج قوانین قرار گیرد و با کمک نیروى قُدسیه اجتهاد جوابگوى کلیه نیازهاى فردى و اجتماعى بشر باشد.

مفهوم وصف

مفهوم وصف
بعضی جملات دارای وصف هستند. این جملات؛ مفهوم مخالف ندارند.
مثال‌هایی برای مفهوم وصف
مثال اول: شهادت اطفال کمتر از ۱۵ سال فقط برای اطلاع است (اگر این مفهوم را حجت بدانیم یعنی بیش از ۱۵ سال ارزش دلیل دارد)
مثال دوم: در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است
مثال سوم: اموال دولتي که معد است براي مصالح يا انتفاعات عمومي، مثل استحکامات و خندق‌ها و خاکريزهاي نظامي و اسلحه و ذخيره و سفاين جنگي و همچنين اثاثيه و ابنيه و عمارات دولتي و سيم‌هاي تلگرافي دولتي و موزه‌ها و کتابخانه‌هاي عمومي و آثار ...
(مفهوم ندارد چون وصف توضیحی است)
مثال چهارم: حقوق خصوصی که از جرم تولید می‌شود ممکن مورد صلح قرار گیرد
مثال پنجم: صلحي که در مورد تنازع يا مبني بر تسامح باشد قاطع بين طرفين است و هيچ يک نمي‌تواند آن را فسخ کند اگر چه به ادعاي غبن باشد
مثال ششم : هر زنی که خالی از موانع نکاح باشد را می‌توان خواستگاری کرد

نگاه گذرا به سیر تاریخی علم اصول

علم اصول فقه، یکی از مهمترین و کاربردی ترین علوم اسلامی به شمار می آید به گونه ای که بدون بهره گیری از قواعد و مسایل آن، استنباط و استخراج احکام شرعی از منابع آن غیر ممکن می باشد.

به گزارش شفقنا، تحقیقی با عنوان «نگاه گذرا به سیر تاریخی علم اصول» در وبلاگ قرآن و عترت منتشر شده که در ادامه ی این تحقیق آمده است: اهمیت فوق العاده ی علم اصول سبب شده است که دانشمندان اسلامی تحقیقات و مطالعات گسترده ای را در رابطه با ابعاد مختلف این علم انجام دهند که یکی از حوزه های مطالعاتی که جدیدا در این زمینه به وجود آمده است مطالعه و تحقیق در باره تاریخ علم اصول است.

ادامه نوشته

تاريخچه علم اصول

شيعه در طول حيات خود با اهتمام شديد به علم اصول فقه، آن را مقدمه فقه و ابزاري مهم در استنباط صحيح احکام شرعي ضروري مي دانست، تا جايي که آن را، منطق علم فقه ناميده­اند.[1] بدين معنا که فقيه در استنباط احکام شرعي از منابع ، نيازمند اصول و قواعدي است که علم اصول فقه عهده­دار آن است و بدون آن استنباط احکام شرعي کامل و تمام نيست.  به طور کلي مي­توان براي علم اصول چهار دوره را در نظر گرفت؛ دوره پيدايش، دوره رشد و نمو، دوره رکود و دوره کمال و نو آوري.
 
1. دوره پيدايش
  در نظر شيعه مسائل اين علم، ريشه در عصر ائمه (ع) دارد و آنان به خصوص امام باقر و امام صادق (ع) اصول و شيوه­هاي بهره­وري از قرآن و سنت را تعليم داده­اند. بدين صورت که ائمه با املاي قواعد و کليات علم اصول به شاگردان خود زمينه را براي پيدايش چنين علمي فراهم آورده­اند. بنابراين مي­توان آنها را واضع و موسس علم اصول دانست.[2]

ادامه نوشته

اقسام عرف

اقسام عرف
الف: عرف خاص
عرفى است كه متعلق به گروه‌ خاصى است. مانند عرف بازاریان و عرف فقهاء.
ب‌: عرف عام
عرفى است كه به گروه خاصى تعلق ندارد و اغلب مردم بر اساس آن عمل می‌کنند.

حمل مطلق بر مقید

حمل مطلق بر مقید
هرگاه بین مطلق و مقید تنافی و تعارضی وجود داشته باشد به نحوی که نتوان هر دو را به طور کامل به کار بست باید مطلق را بر مقید حمل کرد و بدین ترتیب بین دو دلیل جمع نمود.
منبع: محمدی ؛ ابوالحسن ؛ اصول فقه

حكم اولى

حكم اولى: احكامى كه شارع در حالت‌عادى،يعنى بدون درنظر گرفتن حالات استثنائى ، براى مكلفين مقررفرموده

دلالت امر بر فور و تراخی

دلالت امر بر فور و تراخی:
آیا پس از صدور امر آمر، دستور وی باید فوراً انجام شود یا با تراخی و مهلت هم می توان انجام داد؟
نظريه هاي مختلفي مطرح شده است:
١ - صيغه امر دللت بر فور دارد.
٢ - صيغه امر دللت بر تراخي دارد.
٣ - صيغه امر به نحو مشترك لفظي براي فور و تراخي وضع شده است.
٤ - صيغه امر نه براي فور وضع شده است و نه براي تراخي؛ ولي استفاده هر يك از اين دو مستند به قرائن خارجي و اوضاع و احوال است.برخي از اصوليون مي گويند در تمام امرها به طور عام قرينه و دليل بر فور موجود است.

اصول فقه دانشگاهی

توضیحاتی در مورد کتاب اصول فقه دانشگاهی از زبان مولف این کتاب آقای محمد رضا شب خیز

از جمله مهم‌ترین نیاز‌های دانشجویان برای یادگیری درس اصول‌فقه؛ وجود کتابی است که با بیانی ساده و روان، از زاویه دید «حقوق» به مباحث این علم بنگرد. چرا‌که در علم اصول‌فقه، بسیاری از مباحث و نظرات اصولیون اختلافی است؛ و آنچه که مورد نیاز دانشجوی حقوق در آزمون های مختلف است؛ نظر پذیرفته شده در قانون می باشد.

در واقع؛ اصول‌فقه دانشگاهی ؛ با «ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب»، «ذکر مثال‌های حقوقی و کاربردی برای هر مبحث»، «پوشش کليۀ مباحث مورد نياز دانشجويان بر اساس نظرت پذیرفته شده در قانون و آزمون‌های حقوقی»؛ پاسخ‌گوی مهم‌ترین نیاز‌های دانشجویان در این درس می‌باشد.

زمانی که تألیف کتاب پیش‌روی حدود یک‌سال پیش به‌اتمام رسید، بر آن شدیم، کتاب را در اختیار اساتید محترم و دانشجویان عزیز قرار دهیم تا از نقطه نظرات هر دو گروه برای افزایش غنای محتوای کتاب، استفاده کنیم.
شيوه ارائه مطالب کتاب به اساتيد بزرگوار به اينصورت بود که هر مبحث را به اساتید گرانقدری از حوزه و دانشگاه ارائه می‌دادیم و از آنها نقد و بررسي مطالب را تقاضا می‌نمودیم.
شیوۀ ارائه مطالب کتاب به‌دانشجویان عزیز به اینشکل بود که، هر قسمت از کتاب را در اختیار چندنفر از آنان  قرار می‌دادیم و نظراتشان را در مورد چگونگی درک آن مطلب و ساده‌نویسیاش بررسی می‌کردیم. به این شکل که، اگر با یک‌بار مطالعه آن مبحث را به صورت دقيق متوجّه می‌شدند، همان را به‌عنوان متن‌کتاب انتخاب می‌کردیم؛ که این اقدام موجب گرديد برخي مباحث را بارها تغییر دادیم؛ و درنتیجه، مطالب کتاب بسیار ساده و روان گردید.
از طرف دیگر؛ بنا به پيشنهاد دانشجویان، مباحثي را که در آن ضعف بيشتري برایشان وجود داشت، به‌شیوه‌ای به‌نگارش درآوردیم که با اندکی تکرارِ متن، کار را براي افراد مُبتدي، آسان‌تر کردیم.
اين اقدامات به‌ اين جهت بود تا بتوانیم تصوّری را که دانشجویان از این درس به‌عنوان یکی از دروس مشکل دارند از بين ببریم و این درس را به درسی شیرین‌ تبدیل کنیم (انشاءالله). در طول این یک‌سال؛ به‌قدری بر روی ساده‌نویسی کتاب تلاش شد که به اذعان دیگران، افراد از هر قشری قادر به فهم مطالب آن هستند.
به‌طور کلّي مهم‌ترین ویژگی‌ها و امتیازات این‌کتاب عبارتند از:
۱ـ ساده‌نویسی و نگارش روان مطالب در این اثر به حدی است که مخاطب با یک‌بار مطالعه، بحث را به‌طور صحيح درک می‌کند.
۲ـ با توجّه به رویکرد جدیدی که در آزمون‌های حقوقی، مخصوصاً آزمون وکالت رخ داده است، در هر مبحث، از مثال‌های حقوقی استفاده کرده‌ایم؛ به طوريکه دانشجويان پس از مطالعۀ آن مثال‌ها، اين توانايي را پيدا مي‌کنند که خود براي آن مبحث، مثال‌هاي ديگري از مواد قانوني بيان کند.
۳ـ پوشش کليۀ مباحث مورد نياز دانشجويان؛ و پرهیز از مباحث بی‌ثمر به‌جهت جلوگيري از اطالۀ مباحث.
۴ـ رعایت ترتیب استاندارد مباحث در تمام کتاب. به اعتقاد ما از جمله مهم‌ترین علّت‌هایی که درک مطالب درس اصولفقه را برای دانشجویان سنگین کرده است، نداشتن ترتیب استاندارد در نگارش متون اين درس می‌باشد. به اين‌صورت که تا دانشجويان، مطلبي را هنوز مطالعه نکرده باشند؛ در مباحث اولیه از آن استفاده نمیکردیم و هر يک را در جاي خود مورد بحث قرار داديم؛ و در مواردي که بايد از آن مباحث استفاده می‌شد؛ آن را به سبکی خاص توضيح داده‌ايم، که اين مهم را با مطالعه کتاب دقيقاً در می‌یابیم.
۵ـ هنگامی که دانشجویان در طول اين مدّت به مطالعه کتاب پرداختند، معنای برخی الفاظ را نمی‌دانستند؛ به همین جهت، به پیشنهاد آنها، معنای آن الفاظ را؛ حَسب مورد، یا در پرانتز و یا در پاورقی بیان نمودیم. در مواردي هم که براي ذکر مثال به مادهاي از قانون اشاره می‌کردیم، متوجّه شديم برخي دانشجويان با مفهوم و معنای برخی مواد به‌صورت کامل آشنا نمی‌باشند؛ در نتيجه اينگونه مواد را هم با توضيح مختصري بيان نموديم؛ و در مواردي که لازم می‌دیدیم، در ارتباط با برخی مواد قانونی، به دیدگاههای مختلف حقوق‌دانان ارجمند اشاره نموديم.
۶ـ با توجّه به این‌که مباحث اختلافی در اصول‌فقه بسيار است؛ تمام مباحث را با توجّه به نظرات پذیرفته شده در قوانین و آزمون‌های حقوقی بیان کرده‌ايم و در منابع و پاورقی هر مبحث، اسامي ديگر اصوليون بزرگوار را هم که با اين نظر پذيرفته شده در قانون یک‌رأی بودند ذکر نموديم.
7ـ گاهي متوجّه می‌شدیم دانشجويان مبحثي از اين درس را که حتي بارها مطالعه نموده بودند توضيح می‌دانند؛ لیکن اين توضيح، همان مُرادِ واقعي آن بحث نبود؛ که اين مسئله را هم با‌توجّه به اين‌که دانشجويان مختلف، مباحث را چندين بار مورد مطالعه قرار دادند، به نحو دقيق مورد بررسي قرار داديم و شبهاتی را که ممکن بود برای دانشجویان از یک مبحث ایجاد گردد برطرف نمودیم.
8 ـ در تمام کتاب؛ مطالب با رعايت تناسب با برنامه درسي و اختصار تنظيم گرديده است.





جهت خرید اینترنتی این کتاب ؛ به سایت انتشارات حقوقی مجد مراجعه کنید


دانلود بخش هایی از کتاب اصول فقه دانشگاهی:







مرکز پخش در سراسر کشور:


انتشارات کتاب آوا


آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان ۱۲ فروردین، بن‌بست حقیقت، پلاک ۴، طبقه دوم، واحد ۴

شماره‌های تماس:  66974645  -  66974130   -  66407993  
 دورنگار:  66461158

ورود به سایت کتاب آوا




اقسام قرینه صارفه

قرینه صارفه بر دو قسم است
الف - قرينه صارفه اگر لفظ باشد به ان مقاليه يا لفظيه گويند .
ب- قرينه صارفه اگر حالت ) اوضاع و احوال ( باشد به ان مقاميه يا حاليه گويند .
مثال : سرو دو معني دارد يكي معني حقيقي به معناي درخت و ديگر معناي مجازي به معناي انسان قد بلند .
مثال برای قرینه مقالیه یا حالیه : شخصي وارد مي شود و مي گويد يك سرو ديدم كه داشت بسكتبال بازي مي كرد. بسكتبال بازي مي كرد يك لفظ است كه نشان مي دهدكه منظور او از سرو انسان قد بلند است .
مثال برای قرینه مقامیه یا حالیه : فرض كنيم در يك موقعيت جغرافيايي درخت سروي وجود ندارد . شخصي وارد مي شود و به حاضرين مي گويد من الن در اين نزديكي يك سرو ديدم . چون مخاطبين مي دانند كه در ان حوالي درخت سرو وجود ندارد , بنابر اين انها مي توانند دريابند كه منظور متكلم از سرو انسان قد بلند بوده است .