اقسام اجماع:

1 – محصل

2 – منقول ( واحد – متواتر)

 اجماع محصل : اجماعی است که فرد از طریق مطالعه و بررسی آرای مجتهدان به دست می آورد . یعنی فرد آرا و نظرات مجتهدان را بررسی می کند و متوجه می شود که با هم در مسیله ای اتفاق نظر دارند

  اجماع منقول: اگر شخصی خودش از طریق مطالعه و بررسی آرا  و نظرات مجتهدان به اجماع آنها پی نیرد، بلکه از قول مجتهدی که اجماع محصلس را به دست آورده نقل وجود اجماع معینی را کند ، به این اجماع محصل که اکنون توسط فرد نقل می شود، اجماع کنقول می گوییم

 پس در اجماع محصل، یک نفر وجود دارد ،یعنی فردی که در آرا و نظرات مجتهدان مطالعه و جستو جو می کند که به این فرد ،تحصیل کننده اجماع می گویم

 

در اجماع منقول دو نفر وجود دارند , نفر اول تحصیل کننده اجماع و نفر دوم کسی است که نقل از وجود اجماعی ( اجماع تحصیل شده توسط تحصیل کننده اجماع) می کند که به این فرد نقل کننده اجماع می گوییم

 

 نتیجه : فرق اجماع محصل و منتقول در این است که :در اجماع محصل، تحصیل کننده اجماع خودش شخصا و به طور مستقیم آرا و نظرات مجتهدین را بررسی می کند و از وجود اجماع خبر می دهد

 

 در اجماع منقول، نقل کننده اجماع خودش شخصا به طور مستقیم آرا و نظرات مجتهدین را بررسی نمی کند، بلکه از وجود اجماعی که توسط دیگری تحصیل شده است خبر می دهد

 

اجماع منقول 2 قسم است :

1 - اجماع منقول متواتر : یعنی احماع منقولی که تعداد نقل کنندگان آن زیاد است و به حد تواتر رسیده است و به حد تواتر رسیده است

 2 – اجماع منقول واحد:  یعنی احماع منقولی که تعداد نقل کنندگان آن کم است و به حد تواتر رسیده است و به حد تواتر نرسیده است

   حجیت انواع اجماع :

 1 – محصل   ................... حجت است

2 – منقول  

واحد   ............................ حجت است

 متواتر  .......................... حجت است

 

 

اجماع حدسی

در مطالب قبل، اجماع را به منقول و محصل تقسيم کرديم 

اکنون مي گوييم :

اجماع محصل: دليل قطعي است و حجت است

اجماع منقول: دليل ظني و حجت است

 

*يادآوري:

اجماع زماني حجت است که :

اتفاق نظر در مورد آن وجود داشته باشد

اتفاق نظر مجتهدين باشد

اين اتفاق نظر کاشف از قول معصوم ( سنّت ) باشد

اين اتفاق نظر در مورد امري از امور دين باشد نه امور عقلي

اجماع ِبه صورت حدسي، کاشف از قول معصوم باشد


توضیحی در مورد اجماع حدسی: 

توضيح اين که زير دستان مطيع رئيس خود هستند و از او تبعيت مي کنند فقها و مجتهدين هم مطيع سنِّت و امام معصوم (ع) هستند.

پس نتيجه مي گيريم که وقتي مجتهدين اسلام که داراي بالاترين درجه ي تقوا هستند در مورد مساله اي نظري داشته باشند ( اجماع داشته باشند )، حدس مي زنيم که اين نظر (اجماع)، همان نظر امام معصوم وسنّت است

اجماع مرکب

اجماع مرکب یعنی تمام مجتهدان در مورد یک موضوع ، یک نظر واحد نداشته باشند و نظرات متعددی بدهند و از ترکیب کردن نظر آنها،یک نظر را به دست بیاوریم که به این نوع اجماع،اجماع مرکب می گوییم

اجماع بسیط در مقابل اجماع مرکب قرار دارد


فرق اجماع شیعه و اهل سنت

فرق اجماع اهل سنت و شیعه در این است که،اجماع در نظر شیعه آن است که موافق با رای معصوم (ع) باشد ولی در نظر اهل سنت،اجماع آن است که علما اتفاق نظر کنند، حال چه این اتفاق نظر موافق با رای معصوم باشد و یا نباشد

اجماع بسیط

اجماع بسیط یعنی تمام مجتهدان در مورد یک موضوع،یک نظر واحد داشته باشند

اجماع بسیط در مقابل اجماع مرکب قرار دارد

اقسام اجماع منقول

 اجماع منقول 2 قسم است :

1 - اجماع منقول متواتر : يعني احماع منقولي که تعداد نقل کنندگان آن زياد است و به حد تواتر رسيده است و به حد تواتر رسيده است

2 – اجماع منقول واحد:  يعني احماع منقولي که تعداد نقل کنندگان آن کم است و به حد تواتر رسيده است و به حد تواتر نرسيده است

اجماع چیست؟

اجماع یعنی اتفاق نظر علما در امری از امور دینبه طوری که کاشف از رای معصوم (ع) باشد


پس با این تعریف،متوجه می شویم که هر اتفاق نظری اجماع نیست ( هر اتفاق نظری اجماع اصولی نیست ) بلکه اجماع اصولی آن است که فقها در آن اتفاق نظر داشته باشند و نه مردم عوام ( غیر فقهاء )

اجماع مدرکي :

اجماع مدرکي :

 گاهي اوقات تمامي مجتهدين، در مورد مسيله اي اتفاق نظر مي کنند ، لذا هنگامي که اين نظر را که همه آنها بالاتفاق بيان کرده اند مورد بررسي قرار ميدهيم، ميبينيم که مستند و دليل مجتهدان براي اين نظرشان آيه اي از قران يا روايتي بوده است ( يعني مي گويند که حکم فلان مسيله اين است به استناد فلان آيه قران يا فلان حديث )

به اين اجماع ، اجماع مدرکي يا اجماع مستند مي گوييم ( يعني اجماعي که داراي مدرک و مستند است

اجماع سکوتي :

اجماع سکوتي :

اگر فتوايي توسط مجتهدي صادر شود و مدتي هم از انتشار اين فتوا بگذرد و هيچ مجتهدي با اين فتوا مخالفت نکند به اجماع سکوتي مي گوييم

 

سوال : آيا اجماع سکوتي حجت است؟

اجماع یعنی  اتفاق نظر مجتهدين در امري از امور ديني که کاشف از قول معصوم (ع) باشد و منظور از اتفاق نظر يعني تمام مجتدين بالاتفاق نظر دهند و نه اين که عده اي نظر بدهند و عده اي هم سکوت کنند ، لذا مي گوييم اجماع سکوتي حجت نيست