مثلا به زن زناکار در حالت عادی صد تازیانه زده می شود
ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی: حد زنای زن یا مردی که واجد شرایط احصان نباشند صد تازیانه است .
ب) حکم ثانویه:حکم اولیه به حکمی گفته می شود که برای فرد در حالت غیر عادی و اضطراری وضع شده است
مثلا به زن زناکار در حالت غیر عادی یک دسته تازیانه یا ترکه که مشتمل بر صد واحد باشد زده می شود
ماده ۹۴ قانون مجازات اسلامی: هرگاه امید به بهبودی مریض نباشد یا حاکم شرع مصلحت بداند که در حال مرض حد جاری شود یک دسته تازیانه یا ترکه که مشتمل بر صد واحد باشد ، فقط یکبار به او زده می شود هر چند همه آنهابه بدن محکوم نرسند .
حکم وضعی آن است که با فرد مکلف ارتباط غیر مستقیم دارد
واجب : عملی که خداونند انجامش را بر مکلفیت لازم دانسته و ترک آن مجازات دارد(مانند نماز و روزه )
حرام : عملی که خداوند ترکش را بر مکلفین لازم دانسته و انجام آن مجازات دارد( مانند زنا و شرب خمر و محاربه )
مستحب : عملی که انجامش پاداش دارد ولی ترک آن مجازات ندارد ( مانند دعا هنگام رویت ماه رمضان )
مکروه : عملی که انجامش کیفر ندارد ولی ترک آن بهتر است (روزه گرفتن فرزند بدون اجازه پدر)
مباح : عملی که انجام یا ترک آن نه پاداش دارد و نه مجازات ( مانند خوردن و آشامیدن و خوابیدن )
حکم شرعی : قانونی است که خداوند به جهت سعادت انسان و ایجاد نظم در جامعه وضع نموده است که به حکم تکلیفی و وضعی تقسم می شود
حکم تکلیفی : حکمی است که با افعال مکلفین ارتباط مستقیم دارد
حکم وضعی : حکمی است که با افعال مکلفین ارتباط غیر مستقیم( با واسطه) دارد
برای روشن شدن معنای حکم تکلیفی و وضعی به دو جدول زیر دقت نمایید :
جدول اول :
|
1 |
دروغ گفتن حرام است ( به عبارت دیگر دروغ گفتن بدون هیچ واسطه ای بر همه حرام است ) |
|
2 |
احترام به والدین واجب است ( به عبارت دیگر احترام به والدین بدون هیچ واسطه ای بر همه واجب است) |
جدول دوم :
|
1 |
پرداخت مهریه بر همه واجب نیست،بلکه بر مرد به واسطه زوجیت (عقد نکاح) واجب می شود |
|
2 |
تمکین بر همه واجب نیست،بلکه بر زن به واسطه زوجیت (عقد نکاح) واجب می شود |
جدول اول: حکم تکلیفی است جدول دوم : حکم وضعی است
حکم تکلیفی : حکمی است که با افعال مکلفین ارتباط مستقیم دارد
حکم وضعی : حکمی است که با افعال مکلفین ارتباط غیر مستقیم( با واسطه) دارد
اقسام حکم واقعی :
1- احکام اولیه :
2- احکام ثانویه :
حکم اولیه حکمی است که شارع و قانون گذار برای برای انسان ها برای حالت عادی وضع نموده ( مانند وضو گرفتن)
حکم ثانویه حکمی است که شارع و قانون گذار برای انسان ها برای حالت غیرعادی و اضطراری و وضع نموده ( مانند تیمم کردن در صورت نبودن آب )
* در حالت عادی انسان باید وضو بگیرد و لی در حالت غیر عادی (مثلا در حالت دستسی نداشتن به آب باید تیمم کند)
* در حالت عادی انسان نباید گوشت خوک بخورد ولی در حالت غیر عادی( مثلا بیم مرگ به علت نداشتن غذا) باید آن را بخورد