مقصود
از ماده امر، واژه امر ( یعنی حروف "ا، م، ر" ) می باشد که اصولیون
برای این واژه معانی گوناگونی را بیان کرده اند. از جمله معانی آن عبارت اند از :
طلب، شی،فعل ، حادثه و ... که ما در اصول فقه با معنای اول " یعنی طلب "
سر و کار داریم :
1 – طلب :
مثال اول : مانند واژه امر در آیه 63 سوره نور : فلیحذر
الذین یخالفون عن امره ان تصیبهم فتنة او یصیبهم عذاب الیم – پس باید بترسند کسانی
که مخالفت امر خدا را می کنند که مبادا به فتنه بزرگ یا عذاب دردناک گرفتار شوند
مثال دوم : مانند واژه امر در ماده 336 قانون مدنی : هر گاه کسي بر حسب امر ديگري اقدام
به عملي نمايد که عرفاً براي آن عمل اجرتي بوده و يا آن
شخص عادتاً مهياي آن عمل باشد عامل، مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر
اين که معلوم شود که قصد تبرع داشته است
" که در دو مثال فوق واژه امر به
معنای طلب است "
2
– شی :
مثال
اول : ما رایت الیوم امرا عجیبا – امروز چیز عجیبی ندیدم
مانند واژه امر در ماده 189 قانون مدنی : عقد منجز آن است که تأثير آن بر حسب انشاء، موقوف به امر ديگري نباشد
والا معلق خواهد بود
" که در دو مثال فوق، واژه امر
به معنای چیز است "
3
– فعل ( کار ) :
مثال
اول : آیه 97 سوره هود " و ما امر فرعون برشید – وهیچ هدایت و رشدی در امر (
کار ) فرعون نخواهد بود "
مثال
دوم : مانند واژه امر در ماده ۶۵۶ قانون مدنی : وکالت
عقدي است که به موجب آن يکي از طرفين طرف ديگر را براي انجام امري نايب خود مينمايد.
" که در دو مثال فوق، واژه امر
به معنای کار است "
4
– حادثه :
امر
کربلا من اعظم القضایا – حادثه کربلا از بزرگترین اتفاقات است
" که در این مثال، واژه امر به
معنای حادثه است "
با
توجه به این که بیان نمودیم در اصول با معنای اول " یعنی طلب " سر و کار
داریم، می توان گفت : واژه امر در اصطلاح یعنی : هر گاه فردی از دیگری انجام عملی
را طلب کند، به طوری که امر کننده در مرتبه بالاتری نسبت به امر شونده قرار داشته
باشد