منطوق در لغت،يعنى آنچه بدان نطق شده و در اصطلاح،عبارت است از معنايى كه به‌طور مستقيم از يك‌عبارت به ذهن مى‌رسد و در جمله ذكر شده است.
مفهوم به معنايى گفته‌مى‌شود كه در جمله بدان تصريح‌نشده،ولى از آن فهميده مى‌شود و لازمه معناى اصلى‌جمله است.
نهى ممكن است با الفاظ گوناگون بيان شود.مهم‌ترين شيوه‌هاى بيان نهى در زبان فارسى به قرار زير است:
١ .به‌صورت فعل نهى(دوم شخص مفرد يا جمع)
مانند اين شعر: مرو راهى كه پايت را ببندندمكن كارى كه هشياران بخندنداز اين شيوه معمولا در قوانين استفاده نمى‌شود چون قوانين معمولا به‌صورت كلى و به صيغه‌غايب نوشته مى‌شود ولى در دستورالعملها و فرمانهاى ادارى و غيرادارى مرسوم است.
٢ .به‌صورت جملات خبرى منفى و با استفاده از كلماتى چون:نبايد،نمى‌تواند،جايزنيست،حق ندارد و...؛مانند:
-اصل ١٠۵ ق.ا.:«تصميمات شوراها نبايد مخالف موازين اسلام و قوانين كشور باشد».
-اصل ٣٨ ق.ا.:«...اجبار شخص به شهادت،اقرار،يا سوگند،مجاز نيست...».
-ماده ٩٧ ق.م.ا.:«حد را نمى‌شود در سرزمين دشمنان اسلام جارى كرد».
-اصل ٣٢ ق.ا.:«هيچ‌كس را نمى‌توان دستگير كرد،مگر به حكم و ترتيبى كه قانون‌معين مى‌كند...».
-ماده ١٣٠ ق.م.:«كسى حق ندارد خانهء خود را به فضاى خانهء همسايه بدون اذن اوخروجى بدهد...».
٣ .به‌صورت جمله مثبت و با عبارت«ممنوع است»يا«حرام است»؛مانند ماده ٧٩ قانون كار:«به كار گماردن افراد كمتر از ١۵ سال تمام ممنوع است».همين‌طور اصول ٢٣ ، ٢۵ ، ٣٨ و ٣٩ ق.ا.
در آیه ی 15 سوره اسراء آمده است : « ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا" » « هیچ کس را عذاب نمی کنیم تا آنکه برای آنان فرستاذه ای را مبعوث کنیم».
در این آیه خداوند فرموده اند تا زمانی که پیامبری برای مردم نفرستاده باشیم و آن پیامبر احکام را برای مردم بیان نکرده باشد، هیچ کس را به خاطر عملی که در واقع حرام است و مجازات دارد، به خاطر جهل آنها به حکم مجازات نمی کنیم .
شيخ انصاري در کتاب رسايل خود استصحاب را اين گونه تعريف نموده است
استصحاب يعني ابقاء ما کان – يعني حکم به باقي بودن آنچه که در قديم بوده
براي توضيح بيستر به اين مثال دقت نماييد
اگر يقين داشته باشيم که قبلا وضو داشتيم و اکنون شک کنيم که در زمان حال هنوز وضو داريم يا خير، مي گوييم: حکم به باقي بودن آنچه که در قديم بوده مي کنيم . يعني حکم مي کنيم که هنوز هم وضو داريم . به عبارت ساده تر بر اساس يقين سابق عمل مي کنيم و نه بر اساس شک جديد
1) ماده 2 قانون مجازات اسلامی: هر فعل يا ترك فعلي كه در قانون براي آن مجازات تعيين شده باشد جرم محسوب مي شود .
2) اصل 37 قانون اساسی: اصل . برائت است و هيچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمي شود مگر اينکه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد
3) ماده 197 آیین دادرسی مدنی: اصل برائت است، بنابراين اگر كسي مدعي حق يا ديني برديگري باشد بايد آنرا اثبات كند، درغير اين‌صورت با سوگند خوانده حكم‌برائت صادر خواهد شد.
الف: تخییر بین دو دلیل متعارض
ب: تخییر بین افراد واجب مخیر
ج: تخییر بین محذورین ( تخییر بین واجب و حرام )
د: تخییر بین دو حکم متزاحم
اقسام استصحاب
براى استصحاب اقسامى گفته شده كه اين اقسام از لحاظ اعتبارات سه گانه زير به هم رسيده است :
1 - اعتبار مستصحب = چيزى كه متعلق يقين بوده و مورد شك واقع شده است .
2 - اعتبار دليل = چيزى كه وجود مستصحب در زمان پيش بحكم آن چيز مورد يقين بوده است.
3 - اعتبار منشأ شك = چيزى كه سبب تزلزل يقين و تحقق شك شده است.
استصحاب به اعتبار نخست بر دو گونه است :
اول اينكه مستصحب , حكم شرعى باشد .
دوم اينكه موضوع حكم شرعى باشد .
حكم شرعى خواه تكليفى باشد يا وضعى و خواه كلى باشد يا جزئى ,موضوع حكم شرعى نيز خواه وجودى باشد يا عدمى .
استصحاب به اعتبار دوم بر سه گونه است :
1 - اينكه دليل حكم پيش . كتاب يا سنت باشد .
2 - دليل آن اجماع باشد .
3 - دليل آن عقل باشد .
مجتهدین و یا مقلدین ؟
مجتهدین به این علت که دارای قدرت استنباط هستند و آگاه به فقه می باشند،اصل برائت را اجرا می کنند و بر اساس آن حکم صادر می کنند ولی مقلدین وظیفه دارند که از این افراد تبعیت کنند