حقیقت و مَجاز
پس از آنکه معنای وضع لفظ و اقسام آن دانسته شد، اینک می توان به بیان دو اصطلاح بسیار مشهور در اصول فقه پرداخت وآن دو، اصطلاح«حقیقت و مجاز »می باشند.
حقیقت لفظی است که در «ما وضع له»به کار رفته باشد و مجاز لفظی است که در«غیر ما وضع له»به کار رفته باشد. مثلاً کلمۀ مرد برای جنس مذکر وضع شده هرگاه به همین معنا به کار ربرده شود می گویند در معنای حقیقی استعمال شده وحقیقت است ولی هر گاه به زنی، به خاطر کاری که در خور مردان است انجام داده باشد، و بگویند «مردی»در این مورد کلمۀ مرد در «غیر ما وضع له» به کار برده شده ومجاز است وبرعکس هرگاه به مردی به واسطه اخلاق و رفتاری زنانه بگویند «زن»در این جا مجاز است.
نکته ای که از این مطالب فهمیده می شود و باید به آن توجّه داشت، این است که «حقیقت»و«مجاز» صفت لفظ است یعنی کلمۀ مرد برای جنس مذکر حقیقت وبرای جنس مخالف آن مجاز است؛معنا واستعمال را مجاز نمی گویند، بلکه می گویند معنای حقیقی، معنای مجازی واستعمال حقیقی، استعمال مجازی.
منبع: محمدی ؛ ابوالحسن؛ مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه
اقسام وضع تعیینی
وضع تعیینی به دو گونه است : گاهی در اثر جعل و قرار دادن و انشاء صریح واضع بعمل می آید مانند به هنگام نامگذاری نوزاد، بزرگ خانواده تصریح می کند که نام او هوشنگ است و گاهی در اثر جعل وانشاء ضمنی بعمل می آید مانند اینکه بزرگ خانوده نوزاده خود را هوشنگ صدا کند وبدین ترتیب عملاً نام او هوشنگ بگذارد.
منبع: محمدی ؛ ابوالحسن؛ مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه
برای دانلود جزوه اصول فقه 2 اینجا کلیک کنید
این جزوه مشتمل بر 15 صفحه می باشد