اقسام اجماع 

به اصطلاح علماء اصول اجماع به دو قسم تقسيم مى شود : اجماع منقول  و اجماع محصل  . اجماع منقول آن است كه فقيه به واسطه يا به وسايط به نقل اجماع بپردازد . البته اگر اجماع به طور تواتر نقل شود , فى الحقيقه با اجماع محصل سر و كار داريم . اما اگر فقيهى به طور خبر واحد نقل اجماع كند , اجماع منقول است . پس آن اجماع منقول كه در برابر اجماع محصل قرار مى گيرد اجماعى است كه به خبر واحد باشد , و ظاهر مسئله اين است كه در حجيت اجماع دخولى همه متفقند و موضوع خلاف منحصر به حجيت اجماع منقول غير از اجماع دخولى است .بعضى اين اجماع را مطلقا حجت دانسته اند , زيرا مسئله داخل در خبر واحد ميش ود , و استدلال هايى كه مبناى حجيت خبر واحد است در اينجا نيز قابل عنوان است . بعضى ديگر اين اجماع را مطلقا حجت نمى دانند و معتقدند كه مسئله از افراد خبر واحد نيست . بعضى نيز تفصيل داده و گفته اند : چنانچه تمامى فقها درتمامى اعصار و امصار نقل اجماع كنند , اين اجماع حجت است , اما اگر تنها برخى از علما در بعض اعصار به نقل اجماع بپردازند , نمى توان آن را حجت دانست . شيخ انصارى ( ره ) , در رسائل  اين مسئله را به تفصيل بيانمى فرمايد .
به طور خلاصه , عده كثيرى اجماع منقول را حجت نمى دانند , و حق مسئله هميناست . زيرا نه به حجيت خبر واحد مى توان تمسك كرد و نه قائل شد به اينكه اين چنين اجماعى كاشف از قول معصوم است . تنها اجماع محصل است كه مى تواند كاشف قول معصوم ع  باشد . فقيه به بركت تتبع در اقوال اعاظم فقها , بخصوص متقدمين آنها كه معاصر ائمه ( عليهم السلام ) يا قريب العصر به امام معصومند , تحصيل اجماع مى كند و حدس قطعى مى زند . وقتى فقيهى مى بيند كه بزرگانى چون على بن ابراهيم , ابراهيم بن هاشم , على بن بابويه , صدوق و شيخطوسى و شيخ مفيد و كلينى و سيد مرتضى ( رحمة الله عليهم ) همه در يك مسئله متفقند , اين اتفاق را كاشف از رأى معصوم مى داند . زيرا به اين نكته عنايت دارد كه اين بزرگواران متعبد به اخبار و رواياتند , و اهل قياس و استحسان نيستند تا به ادله عقلى تمسك كنند .
البته ممكن است روايت مورد استناد آنها بر ما معلوم نباشد , اما عدم دسترسى به روايت بدان معنى نيست كه آن بزرگان از راه ديگر جز روايات مصوم به ا ين نظر رسيده اند . در اينجا بايد گفت كه روايات مورد استناد آنها به نظر ما نرسيده است . بدين گونه است كه با استفاده از قول اين بزرگان كه اجماع محصل است حدس قطعى ما آن مى شود كه رأى معصوم نيز همين است .