دلالت مطابقه

بسم الله الرحمن الرحیم

دلالت مطابقه چیست؟

دلالت مطابقه ، یعنی دلالت لفظ بر تمام معنی خود، مانند کسی که لفظ "درخت" را به کار ببرد و مقصودش "همهٔ اجزای" درخت باشد

مثال دوم: فرض کنیم که واضع قانون بگوید که مردم باید مطیع قانون مدنی باشند، که در این مثال، قانون مدنی، دارای دلالت مطابقه است، زیرا، منظور از آن یعنی تمام مواد قانون مدنی

استعمال حقیقی و مجازی

بسم الله الرحمن الرحیم
استعمال حقیقی: یعنی این که لفط را در معنایی که برایش وضع کرده اند بکار ببریم ( استعمال لفظ در ما وضع له )

استعمال مَجازی: یعنی این که لفظ را در غیر از آن معنایی که برایش وضع کرده اند بکار ببریم ( استعمال لفظ درغیرما وضع له)

عرف و عادت

بسم الله الرحمن الرحیم

عرف و عادت در قانون مدنى:

در قانون مدنى , عرف و عادت در مواد بسیاری از جمله مواد: 54 ، 113 ، 220 ، 280 ، 356 ، 357 ، 426 ، 427 ، 446 ، 667 آمده است.

فور و تراخی

بسم الله الرحمن الرحیم

بین دانشمندان علم اصول فقه بحث و اختلاف نظر وجود دارد که آیا " اَمر " بر فور دلالت دارد یا بر تراخی ؟ 

به این ماده از قانون مدنی دقت کنید :

مصوبات مجلس شوراي اسلامی و نتیجه ي همه پرسی پس از طی مراحل قانونی به رئیس جمهور ابلاغ می شود
. رئیس جمهور باید ظرف مدت پنج روز آن را امضا کند.

در این جا امر چیست ؟ در این ماده ، امر ، امضا کردن توسط رییس جمهور است

سوال ما هم این بود که

1) ایا امر بر فور دلالت دارد (یعنی باید امر را فوری انجام داد؟) ، یعنی در این مثال ایا باید رییس جمهور فورا مصوبات مجلس شوراي اسلامی و نتیجه ي همه پرسی را امضا کند (این معنای فور است)

1) ایا امر بر تراخی دلالت دارد (یعنی می توان امر را با تاخیر انجام داد؟) ، یعنی در این مثال ایا  رییس جمهور می تواند  مصوبات مجلس شوراي اسلامی و نتیجه ي همه پرسی را با تاخیر امضا کند (این معنای تراخی است).

* اگر بگوییم که امر بر فور دلالت دارد، رییس جمهور باید مصوبات را فورا امضا کند

* اگر بگوییم که امر بر تراخی دلالت دارد، رییس جمهور می تواند با تاخیر مصوبات را امضا کند

جواب در ازمون وکالت :

امر، نه بر فور دلالت دارد و نه بر تراخی ، بلکه ، اول باید ببینیم قرینه ای هست که با توجه به ان بگوویم که امر بر فور دلالت دارد یا بر تراخی

حالا اگر قرینه ای نبود ، و ما شک کردیم که امر بر فور دلالت می کند یا بر تراخی ، می گوییم که بر تراخی دلالت دارد و نه بر فور

دلالت

بسم الله الرحمن الرحیم

دلالت یعنی چه؟

دلالت یعنی منتقل شدن . مثلا وقتی شما نام کتاب دکتر کاتوزیان را می شنوید ذهنتان به کتاب دکتر کاتوزیان منتقل می شود . به این حالت ما دلالت می گوییم .

پس:

اول ما لفظ "قانون مدنی در نظم حقوق کنونی" را می شنویم ؛ پس از آن ، ذهن ما به سمت "یکی از آثار استاد کاتوزیان" منتقل می شود. به این حالت ، دلالت می گوییم.

یعنی لفظ "قانون مدنی در نظم حقوق کنونی" دلالت دارد بر "یکی از آثار استاد کاتوزیان"

محتوا و مطالب قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

محتوا و مطالب قرآن

موضوعات و مطالب قرآن را مى توان به چند دسته كلى تقسيم نمود :
الف ) عقايد شامل مباحث اثبات صانع و وحدانيت، صفات كمال و جمال او، نبوت عامه و نبوت خاصه رسول گرامى اسلام ( ص )، معاد و احوال قيامت، بهشت و دوزخ، مجازات گنه كاران و مغفرت عامه الهى و امثال آن، و نيز لزوم امامت و رهبرى و صفات رهبران اسلامى .
ب ) شرايع و قوانين كه شامل مباحث زير مى باشد :
ج ) وقايع و قصص داستان هاى عبرت انگيز امتها و انبياى گذشته و مبارزات آنها با طواغيت زمانشان از قبيل موسى و فرعون، عيسى و حواريون، ابراهيم و نمرود، يحيى و سرگذشت او .
د ) مطالب اخلاقى در مورد تبيين و تعيين معيارها و ارزشهاى والاى انسانى .

آنچه در فقه و اصول مطرح مى گردد , همان دسته دوم ، يعنى شرايع و قوانين است كه در اصطلاح آن را، " آيات الاحكام " مى گويند.

سوره های مکی و سوره های مدنی

بسم الله الرحمن الرحیم

سوره هاى مكى، سوره هایی اند که معمولا كوتاه هستند و به طور کلی مربوط به مسایل اعتقادى به خصوص توحيد و معاد هستند ، ولی سوره هاى مدنى بلند اند و مسائل تشريعى و تقنينى در آنها بیشتر مورد بررسی قرار مى گيرد .

تناقض و تضاد

بسم الله الرحمن الرحیم

تناقض حالت چیزی است که فقط دو حالت می تواند داشته باشد. به عنوان مثال، انسان 2 کالت بیشتر ندارن، یا مرده است و یا زنده بودن، پس » مرده بودن و زنده بودن با هم تناقض دارند (و نه تضاد). انشان ، فقط دو حالت دارد، یعنی یا مرده است و یا زنده ، و حالت سومی ندارد.

تضاد حالت چیزی است که از دو حالت بیشتر دارد ، مثلا دیوار می تواند سیاه باشد ، و یا سفید باشد ، و یا زرد باشد ، و یا ابی باشد ، و ...، پس رابطه ی بین سفیدی دیوار ، و سبزی دیوار ، و زردی دیوار ، و ... تضاد است (و نه تناقض).

تخصیص

بسم الله الرحمن الرحیم

تخصیص به چه معنا است؟

به مثال زیر دقت کنید:

مثال اول: ماده ۲ قانون مدنی : قوانين‌، پانزده روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم‌الاجرا است مگر آن که در خود قانون، ترتيب خاصي براي موقع اجرا مقرر شده باشد.

در ابتدای ماده مقنن بیان کرده که همه ی قوانین پانزده روز پس از انتشار، در سراسر کشور لازم‌الاجرا است

اما :

در قسمتا دوم ماده ، مقنن برخی قوانین را خارج کرده ، و گفته: مگر قوانینی که در خود قانون، ترتيب خاصي براي موقع اجرای آنها مقرر شده باشد.


نتیجه:

اگر یک حکم عام داشته باشیم ، و یک حکم دیگری بیاید، و افرادی را از آن خارج کند، به این حالت تخصیص می گوییم

در این مثال هم می بینید که :

اول یک حکم عام آمده » قسمت اول ماده » (همه ی قوانین)

بعد از آن یک حکم دیگر آمده و افرادی را از آن حکم عام خارج کرده است » قسمت دوم ماده » (مگر قوانینی که ...)

مثال دوم :

ماده 76 قانون كار، در خصوص مدت مرخصی زایمان زنان کارگر، مخصص ماده 67 قانون تامین اجتماعی است.

مبانی استنباط حقوق اسلامی دکتر ابوالحسن محمدی


مطالب این پست توسط تعدادی از اساتید درس اصول فقه در حال مطالعه است

ان شاء الله به زودی به نمایش عمومی در می آید

ادامه نوشته