نسخ در قران :

منظور از این عبارت این است که آیا دلیلی ( مانند خود قران ،سنت ،اجماع ، ...میتواند آیات قران را نسخ کند :

قبلا بیان نمودیم که آیاتی در قران وجود دارند که ناسخ آیات دیگر هستند.مثلا آیه 2 سوره نور ناسخ آیه 15 سوره نسا است

 

آیه 15 سوره نسا (وَ اللاَّتي‏ يَأْتينَ الْفاحِشَةَ مِنْ نِسائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبيلاً - و کسانی از زنان شما که مرتکب زنا شوند ، چهار نفر از مسلمانان را بعنوان شاهد بر آنها بطلبید! اگر گواهی دادند ، آنان [ زنان ] را در خانه ها ( ی خود ) نگاه دارید تا مرگشان فرارسد یا اینکه خداوند ، راهی برای آنها قرار دهد. )

 آیه 2 سوره نور ( الزَّانِيَةُ وَ الزَّانىِ فَاجْلِدُواْ كلَّ وَاحِدٍ مِّنهُمَا مِاْئَةَ جَلْدَةٍ -  به
هر زن زناکار و مرد زناکارى صد تازیانه بزنید)

 می بینیم که در آیه 15 سوره نسا مجازات زن زناکار را حبس دانسته ولی آیه 2 سوره نور مجازات زن زناکار را تازیانه دانسته

 

تخصیص در قران :

قسم اول آیه 185 سوره بقره : فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ - پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد

قسمت دوم آیه 185 سوره بقره : وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ - و كسى كه بيمار يا در سفر است [بايد به شماره آن] تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد]

 

 در قسمت اول آیه 185 فرموده اند که هر مسلمانی که حلال ماه رمضان را رویت کند باید روزه بگیرد و قسمت دوم آیه قسمت اول را تخصیص زده و فرموده اند به جز مریض و مسافر

 

پس می بینیم که آیات قران هم تخصیص خورده اند

حال سوال این است که آیا دیگر ادله (سنت، اجماع و ...) می توانند مخصص آیات قران واقع شوند؟

بله میتوانند

 

نمونه ای از تخصیص قران با سنت ( حدیث) :

آیه 3 سوره مایده : حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ

حدیث: پیامبر می‌فرماید : «احلت لنا میتتان و دمان، الجراد و الحوت و الکبد و الطحال : دو مردار و دو خون برایمان حلال شده است، مردار ملخ و ماهی و خون جگر و طحال حیوان».

 

پس حدیث مخصص آیه قران است

نتیجه: ادله ای مانند آیات قران ،سنت،اجماع و ... می توانند مخصص آیات قران واقع شوند