مفهوم در اصول فقه
اقسام مفهوم
براى مفهوم نيز دو قسم است:
1 - مفهوم موافق .
2 - مفهوم مخالف .
مفهوم موافق
هرگاه مفهوم , يعنى حكمى كه در محل نطق ذكر نشده , با حكمى كه در محل نطق مذكور , و در اصطلاح بنام منطوق مشهوراست از لحاظ اثبات و نفى يكسان باشد آن را مفهوم موافق يا فحواى خطاب يا لحن خطاب مى خوانند . مثال مفهوم موافق , در سلب , اين آيه شريفه است - و لا تقل لهما اف - كه مفهوم آن نيز حكمى است سلبى از قبيل - و لا تضربهما - مثلا و در اثبات آيه شريفه - و من يعمل مثقال ذرة - مى باشد
مفهوم مخالف
هرگاه حكمى كه در محل نطق مذكور نيست با حكمى كه مذكو است از لحاظ نفى و اثبات مختلف باشد آنرا مفهوم مخالف يا دليل خطاب خوانند