حجیت ظن

اصولا : ظن حجت نيست( يعني ما نمي توانيم بر طبق ظن خود عمل نماييم) : لا يُغْني‏ مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً : ( يونس، 36) ترجمه: همانا ظن و گمان، هرگز انسان را از حقّ بى‏نياز نمى‏سازد( به بيان ديگر : ظن بجاي يقين نمينشيند و سودي نميبخشد)

 اما استثناً در مواردي ظن حجت است و مي توان به آن استناد نمود که عبارتند از :

1 – ظاهر الفاظ

2 – قول لغوي

3 – اجماع منقول

4 – خبر واحد

 * به چهار مورد نامبرده، ظن خاص مي گوييم

 

ظن خاص :

ضني است که دليلي( مانند بناي عقلا و خردمندان)بر حجت بودنش از طرف شارع به دست ما رسيده است

اقسام خبر ( اقسام حدیث )

اقسام خبر:

الف ) خبر متواتر : خبر جماعتى را گويند كه احتمال مواضعه و تبانى بر كذب بين آنان عادتا محال باشد . اينگونه اخبار بدون لزوم ضم قرائن موجب علم و يقين است .

ب ) خبر واحد: عنوان خبرى است كه راويان آن اعم از اينكه كم يا زياد باشند , روايتشان به حد تواتر نرسيده و بدون ضم قرائن خارجى نتوان بصدق و راستى آن خبر علم حاصل كرد .

ج ) خبر صحيح :خبرى را گويند كه سندش به معصوم متصل گردد و همه راويان آن , در سراسر سلسله , عادل و ضابط و امامى بوده و به عدالت آنان تصريح شده باشد .

د ) خبر حسن:خبرى است كه سندش به معصوم متصل باشد و همه راويان آن امامى و ممدوح , يا بعض آنان ممدوح بوده و مورد مذمت هم نباشند , گرچه به عدالت همه يا برخى از آنان تصريح نشده باشد .

ه ) خبر موثق: بر خبرى اطلاق مى شود كه در عين اتصال سند به معصوم , يك يا چند نفر از راويان آن امامى نبوده ولى در نقل حديث توثيق شده باشند .

و ) خبر ضعيف :خبرى را گويند كه بر خلاف صحيح و حسن و موثق بوده و با فسق راوى يا ساير صفات ناپسند مورد مذمت واقع گرديده يا مجهول الحال باشد .

 

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد

خبر متواتر

خبر متواتر

هرگاه كسانى , كه به حسب عادت سازش آنها با هم ممكن نباشد , از امرى محسوس خبر دهند به طورى كه خبرايشان به خوى خود قطع آور باشد و در شنوندگان توليد يقين كند آن خبر را به نام متواتر مى خوانند .


منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد

اقسام خبر متواتر

اقسام خبر متواتر :

1 - لفظى

2 - معنوى

3 - اجمالى .


حجيت انواع خبر :

 حجيت انواع خبر :

 الف ) متواتر :

 

 1 .لفظي .......................... حجت است

 2 . معنوي .......................... حجت است

 3 . اجمالي .......................... حجت است

 

 ب) واحد

 1 . صحيح .......................... حجت است

 2. موثق.......................... حجت است

 3 . حسن.......................... حجت است

 4 . ضعيف.......................... حجت نيست

 

تعداد راويان خبر متواتر

گرچه برخى شماره پنج و برخى ديگر شماره هفت و برخى ديگر چهل و برخى ديگر سيصد و سيزده را براى محقق شدن تواتر معتبر شمرده اند ليكن اين گفته ها گزافه و خالى از اعتبار است زيرا آنچه براى تحقق تواتر , مناط مى باشد آنست كه قطع و يقين پديد آيد خواه شماره خبر دهندگان كم باشد يا بسيار چه ممكن است در موردى بر اثر خبر دادن عده اى كم , يقين به هم رسد و در موردى ديگر با اين كه كسانى بسيار خبر دهند آن يقين حاصل نشود .


منبع: تقریرات اصول فقه دکتر شهابی . نویسنده : عباس فربد

خبر ضعيف ( حدیث ضعیف )

خبر ضعيف :خبرى را گويند كه بر خلاف صحيح و حسن و موثق بوده و با فسق راوى يا ساير صفات ناپسند مورد مذمت واقع گرديده يا مجهول الحال باشد .

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد

خبر موثق ( حدیث موثق )

خبر موثق: بر خبرى اطلاق مى شود كه در عين اتصال سند به معصوم , يك يا چند نفر از راويان آن امامى نبوده ولى در نقل حديث توثيق شده باشند .

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد

خبر حسن ( حدیث حسن )

خبر حسن:خبرى است كه سندش به معصوم متصل باشد و همه راويان آن امامى و ممدوح , يا بعض آنان ممدوح بوده و مورد مذمت هم نباشند , گرچه به عدالت همه يا برخى از آنان تصريح نشده باشد .

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد

خبر صحيح ( حدیث صحیح )

خبر صحيح :خبرى را گويند كه سندش به معصوم متصل گردد و همه راويان آن , در سراسر سلسله , عادل و ضابط و امامى بوده و به عدالت آنان تصريح شده باشد .

منبع: مباحثى از اصول فقه،  دکتر سيد مصطفي محقق داماد